Vertrek van de fietsgroep naar Roemenië

Het Roemeense dorp Schitu Stavnic is net zo groot als Earnewâld. Maar de 150 gezinnen in dat dorp hebben geen stromend water en kunnen zich niet eens regelmatig wassen. De Stichting Roemenië Garyp-Earnewâld wil er graag een gebouw met sanitaire en medische voorzieningen neerzetten. Hoe ze daarvoor geld binnenhalen? Met een fietstocht. ln de maand mei zal een aantal enthousiaste fietsers de drieduizend kilometer van Earnewâld naar Schitu Stavnic - achter de Karpaten op 20 kilometer van de Russische grens - afleggen. Bezweet zullen ze aankomen, douchen kan (nog) niet.

Rint Beiboer - Drogeham, Teake van der Hoek - Augustinusga, Ype Roorda - Aldegea, Fhilip Bahlmann - Witte Paarden, Klaas Dankert - St.Annaparochie, Henriëtte de Boer - Steenwijk, Karst Berkenbosch - Oldeberkoop, Cor Hennis - Garyp, Sieds Wobbes -Garyp, Jappie van Stralen - Ouwsternijega, Bouke de Vries - Heerenveen, Andre Dalfsen - Oldeholtpade, Roel Liemburg - Heerenveen, Baukje de Jong - Aldegea, Henk Kroes - Boazum, Piet Kapenga - Buitenpost

op de foto ontbreken nog: Gatze Houben, Bennie van der Heide

De Stichting Roemenië Garyp-Earnewâld heeft daarom samen met een lokale aannemer en deskundigen uit Nederland bouwtekeningen gemaakt en vergunningen gekregen om een gebouw voor sanitaire en medische voorzieningen in Schitu-Stavnic neer te zetten. Van de benodigde 200.000 euro is inmiddels 50.000 binnen en men hoopt met de fietstocht minimaal 75.000 euro's bij elkaar te pedaleren.

Bekende Friezen
De fietsers kunnen door iedereen per kilometer worden gesponsord, de stichting hoopt op 25 euro per duizend meter. Om de monstertocht onder de aandacht te brengen wordt op 17 april een grootscheepse fietstocht gehouden door heel Fryslan, met een reclamekaravaan. Op deze manier wil men de reeds behaalde sponsoren voor het voetlicht te brengen en nieuwe sponsoren te bereiken.
Onder de achttien fietsers die de uitdaging zijn aangegaan zit elfstedentocht-voorzitter Henk Kroes, de man uit Boazum die vorig jaar al vanuit Rusland naar Nederland fietste. Voor deze prestatie en voor zijn algehele passie voor sport en goede doelen ontving Kroes in januari tienduizend euro van het bedrijf Hendriks UTD, de zogeheten Kernwaarden Passie Award. Dat bedrag stortte hij op de bankrekening van de Stichting Roemenië Garyp-Earnewâld.
Andere fietsers die de tocht gaan ondernemen zijn onder andere Karst Berkenbosch uit Oldeberkoop, hij zal regelmatig verslag uitbrengen voor Omrop Fryslân. Ook Klaas Dankert, oud-burgemeester uit Sint Annaparochie, is van de parij. Piet Kapenga uit Buitenpost, van de gelijknamige woonwinkel, doet ook mee en heeft de ploeg volledig in tenue gestoken, overigens in de nationale kleuren van Roemenië. In het comite van aanbeveling zitten bekende Friezen als Commissaris der koningin Ed Nijpels, oud-Leeuwarder Courant hoofdredacteur Hylke Speerstra, Foppe de Haan, Atje Keulen-Deelstra en niet te vergeten Anneke Douma. De anderen zijn niet minder beroemd in Fryslân, maar de opsomming wordt anders te lang. Zoveel steun is hartverwarmend voor de organiserende stichting.

De kinderen van Schitu Stavnic komen vaak
's nachts al naar school om warm te kunnen slapen.

Stank
Sieds Wobbes uit Garyp (secretaris), Wopke Marra uit Garyp (penningmeester) en Piebe Wester uit Earnewâld (algemeen bestuurslid) zijn er erg content mee. Sieds Wobbes is overigens de enige van het bestuur die ook zelf mee gaat fietsen. De stichting bestaat sinds 1994 en in 1997 is er in Schitu-Stavnic al een schoolgebouw neergezet. Omdat het schoolgebouw een van de weinige gebouwen met verwarming is. komen kinderen vaak 's nachts al naar school om warm te kunnen slapen. Dit geeft aan hoe schrijnend de situatie in dit arme dorpje is. Toen Piebe Wester eens met die kinderen aan het wandelen was, viel het hem op dat het zo nu en dan erg stonk. Hij peilde de windrichting en kwam erachter dat de stank op kwam zetten zodra ze de wind in de rug hadden. Die stank kwam van de kinderen, merkte hij tot zijn verbazing. Het idee voor een badhuis annex dorpshuis waarin onder andere een dokter praktijk zou kunnen houden, was snel geboren. Voor het bezoek aan een dokter moeten zieken nu nog kilometers lopen.

Mensonterende toestanden
Kinderen hebben thuis amper ruimte om huiswerk te maken, die ruimte wordt in dat huis geboden. 'Geslnnen mei acht bern wenje yn hokjes fan 3,5 by 3,5 meter. Der sit dan bygelyks ien rút yn, dat tichtmakke is mei plestik. In flier hat it hûske net. De minsken steane mei de fuotten yn de modder', zegt Piebe Wester. 'Ik haw yn lannen as Nicaragua ek wol flechtlingen sjoen, mar dy minsken koene bygelyks sa in ananas ut in beam helje. Dizze minsken hawwe neat, se ferbouwe in bytsje mais, dat is alles.'
Omdat de stichting zo'n tien jaar regelmatig het dorp Schitu-Stavnic bezoekt, zijn veel schrijnende verhalen bekend geworden over mensonterende toestanden, met onder andere veel drankmisbruik. Het drinkwater komt uit putten, maar de Friezen drinken het niet want ze weten dat hun maag er niet tegen kan. De Roemenen wel. 'Sy binne deryn hurde', aldus Wopke Marra.
Huizen zijn soms gebouwd op lege accu's, waarbij accuzuur ziektes veroorzaakt. Pottenbakkers - pottenbakker is een populair beroep in het dorp - gebruiken het accuzuur om de potten mee te glazuren. Er kan nog veel verbeterd worden in de hygiëne van de mensen, net gemeenschappelijk centrum met douches - met ook nog een mogelijkheid tot opvang van enkele zieken - is een eerste, uiterst nodige stap.

Nieuwe kleren
Met een aannemer uit de nabijgelegen stad lasi zal het gebouw worden neergezet. De Friezen proberen ook de lokale economie te stimuleren. Zo hebben ze de kinderen in Schitu-Stavnic in nieuwe kleren gestoken met aldaar gemaakte kledij en betaald met Nederlands geld. Alles om de lokale economie te stimuleren, de mensen aan het denken te zetten en in actie te doen komen om hun eigen omstandigheden te verbeteren. De schoolresultaten van de kinderen gaan al vooruit. Ook daar heeft de jeugd de toekomst. Sieds Wobbes: 'Jo moatte by de jeugd begjinne, dat dy it dêr better meitsje.' Sieds Wobbes is een van de fietsers die op 8 mei vertrekt en op 28 mei in Schitu-Stavnic aankomt. Het dorp is al ingelicht en er wordt een warm onthaal verwacht. Piebe Wester: 'En sy seine dat sy dernei mei hynder en wein by ús op besite komme soene, mar dat wie in grapke.'

Tekst: Johan Vogelzang
Foto's: Robert Posthumus en archief Sieds Wobbes